เจ็บคอต้องได้รับยาฆ่าเชื้อหรือไม่

เจ็บคอต้องได้รับยาฆ่าเชื้อหรือไม่ ช่วงนี้คนไข้ เจ็บคอ มักจะมาถามยายาฆ่าเชื้อกันที่ร้านขายยา และมีคนไข้หลายคนที่เภสัชปฎิเสธการให้ยาปฏิชีวนะ คนไข้หลายคนเข้าใจดี แต่หลายคน ก็อยากหยุมหัวเภ (แฮร่...อย่าน้าาา เภหวังดีจริงๆ) วันนี้เรามาทำความเข้าใจกันค่ะว่าเจ็บคอแบบไหนควรได้รับยาปฏิชีวนะ

เจ็บคอมีหลายสาเหตุแบ่งได้3สาเหตุใหญ่ 1. ติดเชื้อแบคทีเรีย อันนี้กินยาฆ่าเชื้อหรือยาปฎิชีวนะได้ผล (20%) 2. ติดเชื้อไวรัส เช่น ไข้หวัดใหญ่ โควิด มือเท้าปาก เฮอแปงไจน่า (50%) 3. อื่นๆ เช่น กรดไหลย้อน ใช้เสียงมากไป สูบบุหรี่ ได้รับสารที่ทำให้เกิดการแพ้ กินของทอด เป็นต้น (30%)

รู้ได้ยังไงว่าเราต้องใช้ยาฆ่าเชื้อหรือไม่ 1. ถ้าไม่มีไข้ ไม่ได้ติดเชื้อค่ะ เกิดจากสาเหตุอื่นๆ ให้กินยาตามอาการ 2. ถ้ามีไข้ อาจจะเกิดจากการติดเชื้อ แบคทีเรีย หรือไวรัส การตรวจATKไม่พบโควิด ไม่ได้แปลว่ากินยาฆ่าเชื้อจะหายนะคะ อาจจะติดเชื้อจากไวรัสอื่นๆได้อีก

ทำความรู้จักกับเกณฑ์การให้ยาปฎิชีวนะCentor_criteria เป็นเกณฑ์ที่ใช้ประเมินว่าควรได้รับยาฆ่าเชื้อปฏิชีวนะหรือไม่ 1. มีไข้ ตั้งแต่ 38 องศาเซลเซียส 2. มีฝ้าขาวที่ต่อมทอนซิล ถ้ามองไม่ชัด เภสัชแนะนำให้ทำดังนี้ - กลั้วคอด้วยน้ำเกลือก่อนส่องคอ - ยืนหน้ากระจก อ้าปาก เอาไฟฉาย หรือไฟจากโทรศัพท์มือถือ ส่องไปในคอ ถ้ามองไม่เห็นเพราะลิ้นบัง ให้ทำท่าหาว วิธีนี้เห็นชัดที่สุด - ถ้ามองเห็นเหมือนแผลร้อนในที่ต่อมทอนซิล หรือต่อมทอนซิลมีแผล ถ่ายรูปไว้ไปแสดงให้หมอหรือเภสัชกรที่ร้านยาดูได้เลย 3. คลำพบต่อมน้ำเหลือโต เป็นก้อนๆ กดจากลำคอแล้วเจ็บ 4. ไม่มีอาการไอ

ถ้าเข้าข่าย 3-4 ข้อจากข้างต้น สามารถใช้ยาฆ่าเชื้อ หรือยาปฏิชีวนะได้ค่ะ แต่ถ้าไม่เข้าเกณฑ์ดังกล่าว เภสัชขอให้ยาอื่นๆแทนนะคะหายเหมือนกันค่ะ

จาก 4 ข้อข้างต้น คนไข้สามารถประเมินด้วยตนเองคร่าวๆได้ค่ะหรือถ้าไม่แน่ใจแวะมาหน้าร้านคุยกับเภสัชกรได้ตลอดเวลาทำการ

ทำไมเราจึงไม่ควรใช้ยาฆ่าเชื้อพร่ำเพรื่อ เพราะจะทำให้เกิดการดื้อยาได้ง่าย และในอนาคตเราจะไม่สามารถใช้ยานั้นๆได้อีก เพราะใช้ไปก็ไม่หายแล้ว เก็บยาฆ่าเชื้อไว้ใช้ยามจำเป็นดีกว่าค่ะ

ด้วยความปรารถนาดี

#แสงทองเภสัชหาดใหญ่

อ้างอิง 1. การจัดการกับโรคคออักเสบเฉียบพลัน Management of Acute pharyngitis โดย นิติวรรณทอง คณะเภสัชศาสตร์มหาวิทยาลัยอุบลราชธานี 2. รูปจากเพจ แนวทางการรักษาโรค 3.Sore throat (acute): antimicrobial prescribing, Nice guideline, 2018